HIPERBILIRUBINEMIJA (Povećano stvaranje bilirubina)

Pretežno nekonjugovana hiprbilirubinemija

Povećano stvaranje bilirubina izazivaju hemolitički procesi i neadekvatna eritropoeza. U cirkulaciji odraslog odraslog čovjeka (prosječno 5l) trebalo bi biti oko 150 g/l hemoglobina (oko 750 g hemoglobina). Dnevno se raspada oko 0,8% ukupne količine eritrocita, što znači da se katabolizmom oslobađa oko 6,3 grama hemoglobina /24h. 

U sklopu hemolitičkih procesa se može osloboditi i do 45 grama hemoglobina/24h, što stavaranje hemoglobina povećava sa uobičajenih 300 mg na količinu i do 8000 mg/24h. Tako veliku količinu bilirubina hepatociti ne mogu prihvatiti i preraditi te se on nakuplja u tkivima i krvi. Povećano stvaranje bilirubina se može odvijati i ekstravaskularno kao kod infarkta tkiva i velikih kolekcija krvi u tkivima. Klinički hemoliza se manifestuje: indirektnom hiperbilirubinemijom uz retikulocitozu, povećanim fekalnim urobilinogenom i skraćenim životom eritrocita.

Povećana količina nekonjugovanog bilirubina u seumu je jako opasna samo u slučajevima novorođenačke žutice (kem-ikterus) kada se on odlaže i u bazalnim ganglijama te nastaje bilirubinska encefalopatija.

Povećano stvaranje bilirubina srećemo i u slučajevima neadekvatne eritrpeoeze (perniciozna anemija, talasemija i kongenitalna eritropoetična porfirija), te kod sepse i djelovanja nekih lijekova u dugotrajnoj upotrebi. Pretežno nekonjugovana hiperbilirubinemija se javlja i kod određenih oboljenja kao što su:

a) Sy. Gilbert. Ovaj oblik oboljenja je dosta sličan prethodnom obliku hiperbilirubinemije, a uzrokovan je smanjenjem mogućnosti jetre da primi bilirubin, smanjenjem konjugacije bilirubina, kao i smanjenjem i transportnog kapaciteta bilirubina. Ima ga 7% zdrave populacije. Klinički sea manifestuje obično u dvadesetim godinama života sa blago povišenimvrijednostima bilirubina (do 30 μmol/l), obično nakon infektivnih procesa, posta, hiruških zastava, konzumiranja alkohola i sl. Dijagnostikuje se najčešće, tzv. testom gladovanja. Pozitivan efekt u smanjenju vrijednosti ima liječenje osnovne bolesti uz Fenobarbiton u maksimalnoj dozi od 3x360 mg/24h. Liječenje Gilbertovog sindroma nije potrebno.

b) Sy. Crigler-Najjar u oba svoja tipa Tip I je rijetki oblik poremećaja bilirubina koji je uzrokovan potpunim nedostatkom glukuronil-transferaze. Manifestuje se odmah po rođenju visokim vrijednostima bilirubina u serumu, sa visokiom stopom smrtnosti već do prve godine života. U terapiji se primjenjuje fototerapija, odnosno transplatacija jetre. Tip II je okarakterisan parcijalnim nedostatkom glukuronil-transferaze. Klinički se manifestuje u pubertetu sa povišenim vrijednostima bilirubina u serumu, ali sa vrlo rijetkim neurološkim poremećajima. U terapiji osim fototerapije koristi i Fenobarbiton koji djelotvorno utiče na smanjenje serumske koncetracije bilirubina.

c) Stečeni nedostatak glukuronil-transferaze. Ovaj oblik oboljenja se klinički manifestuje najčešće u novorođenačnoj dobi za vrijeme dojenja, majki oboljelih od hipotireoze, te kod liječenja hloramfenikolom. Hiperbilirubinemija prestaje prestankom dojenja. Takođe se može javiti u slučajevima oboljevanja od sepse, te kod hepatocelularnih bolesti.

Pretežno Konjugovana hiperbilirubinemija

a) Sy. Dubin-Johnson. Kod ovog oboljenja radi se o urođenoj benignoj bolesti koja se klinički manifestuje hiperbilirubinemijom sa pojavom tamnog pigmenta u centrolubularnim dijelovima jetre. Uzrok ovog oboljenja je smanjeni transport organskih aniona iz jetre u žuč. Javlja se između 10-40 godine života. Klinički se još manifestuje blagim gastroinstestinalnim tegobama sa hepatomegalijom u oko 50% bolesnika.

b) Sy. Rotor. Osnovni poremećaj kod ovog oblika urođene hiperbilirubinemije je smanjeni smještajni kapacitet hepatocita za bilirubin. Klinički se manifestuje ikterusom sa povećanjem bilirubina kod infekcija i smanjenjem u trudnoći.

c) Benigna familijarna rekurentna holestaza. Ovaj izuzetno rijedak oblik bolesti se klinički manifestuje povremenom pojavom ikterusa, pruritusa, stetoreje i gubitka tjelesne težine.

d) Rekturna žutica u trudnoći. Najčešće se javlja u zadnjem tromjesečju trudnoće, a manifestuje se hiperbilirubinemijom, pruritusom uz povećanje holesterola i alkalne fosfataze u seumu. Spontano nestaje desetak dana nakon poroda. Može se ponavljati i u sljedećim trudnoćama.

e) Holestaza uzrokovana lijekovima Holestazu najčešće izazivaju oralni kontraceptivi i anabolici.

f) Ekstrahepatalna bilijarna opstrukcija